Tekrarlayan Diz Kapağı Çıkığı
Tekrarlayan diz kapağı çıkığı ya da bilimsel adıyla patella instabilitesi, özellikle genç yaş grubunda ve bayanlarda sıkça rastlanan bir rahatsızlıktır. Diz kapağının günlük aktiviteler sırasında yana doğru (dışa) çıkması ve kendiliğinden tekrar yerine gelmesi şeklinde gözlenir. Diz kapağı en sık dizler hafif bükülü olduğu durumlarda ya da yere çökmeye başlarken çıkar, bu sırada hasta dizinin boşaldığını hisseder ve yere düşer. Çoğunlukla diz kapağı kendiliğinden tekrar yerine gelir, ancak nadiren yerine gelmediği durumlar da olur. Kendiliğinden yerine gelmediyse bir sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir, burada hafif bir müdahale ile diz kapağı yerine getirilir.
Diz kapağının ilk kez çıkığı başarılı bir şekilde yerine geldiyse genellikle birkaç hafta içinde dizdeki ağrı ve şişlik geriler ve kişi normal hayatına yavaş yavaş dönebilir. Ancak, ilk çıkık sırasında sıklıkla diz kapağının iç tarafındaki bağlarda yırtılma meydana geldiğinden bundan sonraki dönemde diz kapağında tekrarlayan çıkıklara rastlanabilmektedir. Ayrıca ilk çıkık ya da tekrarlayan çıkıklar sırasın diz kapağı alttaki eklem kıkırdağına çarptığı için, diz kapağından kıkırdak parçası kopabilmektedir.
Tedavi
İlk kez diz kapağı çıkan bir kişi konunun uzmanına başvurmalı ve gereken muayene ve görüntüleme yöntemleri kullanılarak (Röntgen, MRG) dizdeki yaralanmanın derecesi ortaya çıkarılmalıdır. Sadece bağlarda yırtılma olabildiği gibi, ek olarak diz kapağında kıkırdak kırıkları da görülebilmektedir. Böyle bir kırık varlığında zaman geçirilmeden gereken cerrahi müdahale yapılmalıdır. Cerrahi işlemler çoğunlukla artroskopik yöntemlerle gerçekleştirilir ve eğer mümkünse kırık parça yerine tekrar tespit edilir.
Sadece bağ yırtılması meydana gelmiş ise öncelikle ameliyatsız tedavi şekli uygulanarak dizin tekrar hareketlerine kavuşması ve güçlenmesi için rehabilitasyon programı izlenir. Bu rehabilitasyon sonunda hastanın yakınmaları gerilediyse cerrahi tedaviye gerek kalmaz. Ancak sıklıkla hastalarda ileriki dönemde de diz kapağında çıkma yakınmaları devam etmektedir. Günlük hayatta çıkıklar olabilmekte, özellikle çökme ve diz bükme hareketleri sırasında hastalar tekrar çıkacakmış gibi hissetmektedirler. Sportif aktivitelerde ise ciddi kısıtlamalar gerekmektedir.
Tekrarlayan diz kapağı yakınmalarıyla başvuran hastalar gerekli muayene ve görüntüleme yöntemleri ile detaylı olarak incelenir ve çıkığa neden olan durum ortaya konur. Daha sonra artroskopik olarak ya da açık yöntemlerle gereken rekonstrüksiyon ameliyatı yapılarak tekrar diz kapağının çıkması engellenir (Şekil 1,2,3 ve 4).
Ameliyat sonrasında hastalar sportif faaliyetlere 5-6 ay içinde dönebilmektedirler, ancak ameliyat öncesi dönemde eğer artroz (kireçlenme) başlamış ise, ameliyat sonrasında da ağrı yakınmalarının devam etme olasılığı vardır.
Komplikasyonlar
Tekrarlayan diz kapağı çıkığı ameliyatı uygulanan bir hastada komplikasyon oranı düşük olmasına rağmen bazı komplikasyonlara rastlanmaktadır. En sık rastlanan komplikasyon, dizde sertlik ve hareket kısıtlılığı, diz kapağı ağrısı ve çıkığın tekrarlamasıdır. Bu tür komplikasyonlara karşı gereken önlemlerin alınması esastır, ameliyat öncesi değerlendirme çok iyi yapıldıktan sonra ancak ameliyata karar verilmelidir.